بختِ شورِ آب در «مهاجران»/ تجارتی که زخم مایه حیات را نمک می‌زند

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: روی صندلی که نشسته است جابجا می شود و می گوید: راستش را بخواهید تولید خیارشور آنقدرها هم که فکر می کنید سخت نیست به خصوص اینکه با سرمایه کم هم می توان این کار را شروع کرد.

با ژست کارشناسانه ای ادامه می دهد: درست است که مشکلاتی مانند کنترل دمای انبار در موفق بودن این کار موثر است اما با کمی دقت می توان نتیجه ای خوشایند کسب کرد تنها باید به یاد داشت که اگر محیط انجام کار زیاد گرم باشد خیارشور نرم و اگه زیاد سرد باشه خیارشور دیر می رسد و نمی توان آن را سریع وارد بازار کرد.

به سر وقت دبه های بزرگ خیارشور می رود تا ادامه حرفهایش را آنجا بگوید: اول باید خیارها را از لحاظ سایزبندی تفکیک کنیم چون چهار نوع خیارشور سوپر ویژه (خیلی ریز)، ویژه(ریز)، نول(متوسط) و ممتاز(درشت مخصوص ساندویچی ها) داریم. بعد آنها را در دبه های ۱۲ لیتری می ریزیم و به ازای هر ۱۰لیتر آب نیم کیلو نمک تصفیه نشده و درهر دبه ۳ تا ۴ حبه سیر و چند فلفل سبز سوراخ می اندازیم و در هر دبه یک استکان سرکه اضافه می کنیم.

بوی خیارشور همه فضای انبار را گرفته است و تازه حرفهایش گل انداخته تا ادامه بدهد: روی دبه ها را سبزی می گذاریم تا هم طعم و مزه خیارشور را عالی و هم از کپک زدن روی خیارشور جلوگیری کند. این کارها که انجام شد اگر جای دبه ها خنک باشد تا یک ماه امکان نگهداری آن وجود دارد و اگر نه باید سریع وارد بازار شود.

این جملات بخشی از صحبت های یک تولیدکننده عمده خیارشور در شهر مهاجران است که با آب و تاب فراوان روایت می کند؛ اما این همه ماجرای تولید خیارشورهای شهر مهاجران نیست.

تجارت با اشک مایه حیات

موضوع این گزارش نحوه تهیه خیارشور و یا رونق تجارت آن در شهر مهاجران نیست؛ حکایت تجارتی است که با اشک و خون مایه حیات رونق گرفته تا در جایی که مردم آب خوردن ندارند هزاران تن خیارشور پرورش داده شود.

این روزها هر منطقه از استان همدان که پا می گذاریم تامین آب شرب با توجه بحران کم آبی و خشکسالی در استان همدان به سختی صورت می گیرد و حتی برخی روستاهای این استان به دلیل بحران کم آبی از سکنه خالی شده اند و روز به روز بر شمار مهاجرت ها اضافه می شود.

براساس بررسی ها کارگاه های مشاغل خانگی تولید خیارشور در شهر مهاجران که به صورت قانونی و غیر قانونی به این اقدام میپ ردازند نیز خود عاملی برای افزایش تنش کم آبی در این منطقه است چراکه این کارگاه ها مشاغل خانگی محسوب می شوند و در نتیجه از آب شرب شهری برای تهیه خیارشورها استفاده می کنند.

۹۷ درصد مردم شهر مهاجران در استان همدان در زمینه تولید خیار شور فعالیت می کنند

هم اکنون طبق آمارها بیش از ۹۷ درصد مردم شهر مهاجران در استان همدان در زمینه تولید خیار شور فعالیت می کنند که این موضوع این شهر را در وضعیت بحرانی تری قرار داده به نحوی که اگر به این وضعیت رسیدگی نشود شهر مهاجران علاوه بر رو به رو شدن با کمبود شدید آب شرب به سرنوشت مناطق خالی از سکنه تبدیل خواهد شد.

شهر مهاجران که با تازگی به جمع شهرهای استان همدان پیوسته برای تامین آب شرب شهروندان برنامه ریزی هایی دارد اما رعایت نکردن مردم در صرفه جویی و عدم برخورد دستگاه های نظارتی در خصوص کارگاه های غیر مجاز تولید خیارشور در این شهر می تواند مهاجران را به شهری خشک تر تبدیل کند.

خیارشورها بر کم آبی دامن می زنند

معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان همدان در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه کارخانه و کارگاههای خیارشور سازی در شهر مهاجران بر کم آبی در این منطقه دامن می زند، اظهار داشت: ۱۰ روزی است که شهر مهاجران با مشکل کمبود آب روبرو شده که این مسئله موجب اعتراضاتی از سوی مردم و مسئولان شده است.

حمید رضا نیکداد با بیان اینکه در شهر مهاجران وضعیت تولید آب با مصارف شهروندان کاملا تطابق دارد، بیان کرد: مشکل آب شرب در مهاجران وجود ندارد و میزان آب شربی که تولید می شود به اندازه مصرف شهروندان مهاجرانی است.

معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب همدان با بیان اینکه کمبود منابع آب در زمینه آب شرب در مهاجران وجود ندارد، عنوان کرد: در چند سال گذشته تعداد افرادی که در شهر مهاجران از سازمان جهاد کشاورزی مجوزهایی به عنوان مشاغل خانگی دریافت و اقدام به تولید خیارشور می کنند روبه افزایش بوده است.

نیکداد با بیان اینکه تولید خیارشور در منازل مردم شهر مهاجران انجام می شود، ادامه داد: عده ای مجوز دارند اما در کنار این افراد تعداد بسیاری نیز به صورت غیر قانونی اقدام به تولید خیار شور می کنند.

مراکز بدون مجوز جمع آوری شود

وی با بیان اینکه می توان گفت به نسبت جمعیت شهر مهاجران بیش از ۹۷ درصد مردم نسبت به تولید خیارشور اقدام می کنند، بیان داشت: این میزان تولید خیار شور در مهاجران باعث شده در فصلی که فصل تولید خیار و خیارشور است آبی که برای مصرف شرب تولید می شود به مصرف خیارشور و تجاری برسد و مسئله کمبود مطرح شود.

معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب استان همدان با بیان اینکه هر میزان که تولید آب در مهاجران بیشتر می شود تولید خیارشور نیز بیشتر می شود، عنوان کرد: در شهر مهاجران مشکل آب شرب وجود ندارد و آبی که تولید می شود آب شرب شهروندان مهاجرانی را تامین می کند اما استفاده تجاری از آب شرب این شهر را با بحران مواجه می کند.

تاکنون در خصوص استفاده تجاری از آب شرب برخوردی انجام نشده است

حمید رضا نیکداد با بیان اینکه تاکنون در خصوص استفاده تجاری از آب شرب برخوردی انجام نشده است، بیان کرد: باید اقدامی شود تا به وضعیت مراکزی که بدون مجوز هستند، رسیدگی و مسئولان اعم از فرمانداری و سایر ماجع ذی صلاح وارد شوند و جلوی تولید غیر مجاز را بگیرند.

وی با بیان اینکه مسئولان ذی صلاح باید تولیدی های مجاز را نیز مکلف به تامین آب از مکان دیگر کنند، افزود: آبی که تامین می شود اگر قرار باشد به مصرف تجاری برسد قطعا موجب کمبود منابع آبی در مهاجران می شود.

معاون بهره‌برداری آب و فاضلاب همدان حفر یک حلقه چاه را از اقدامات انجام شده بر شمرد و ادامه داد: هفته آینده یک حلقه چاه که در مراحل آخر حفاری قرار داد پس از انجام آرمایشات پمپاژ وارد شبکه آب شهر مهاجران می شود.

نیکداد با بیان اینکه چند روز گذشته نیز یک حلقه چاه از کشاورزان اجاره شده، بیان کرد: این چاه وارد مدار بهره برداری شده است.

وی با بیان اینکه اگر این روند تولید خیار شور در مهاجران ادامه پیدا کند این شهر با مشکل کمبود آب مواجه می شود، بیان کرد: با هماهنگی جهاد کشاورزی قرار شده تا اگر فردی درخواست مجوز داد، جهاد کشاورزی در خصوص بحث تامین آب با آب و فاضلاب هماهنگی داشته باشد.

مشاغل خانگی از آب و برق خانگی استفاده می کنند

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهادکشاورزی استان همدان نیز در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر  با بیان اینکه مشاغل خانگی با توجه به ویژگی هایی که دارند با استفاده از امکانات منزل اقدام به تولید می کنند، اظهار داشت: مشاغل خانگی از آب و برق خانگی برای تولید محصول استفاده می کنند.

محمدرضا شهسواری با بیان اینکه اما استفاده از آب خانگی در بحث تولید خیارشور مقداری بیشتر از سایر تولیدات است، بیان کرد: تولید در مشاغل خانگی به عنوان در آمد اصلی خانوار محسوب می شود.

جهاد کشاورزی با واحدی های غیر مجاز تولید خیارشور برخورد نمی کند

وی با بیان اینکه جهاد کشاورزی با واحدی های غیر مجاز تولید خیارشور برخورد نمی کند، عنوان کرد: سازمان های نظارتی مانند محیط زیست، سازمان غذا و دارو، استاندارد و غیره باید براین موضوع نظارت داشته باشند.

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهادکشاورزی استان همدان با بیان اینکه جهاد کشاورزی ابزار برخورد به خصوص در حوزه روستاهایی مانند مهاجران را ندارد، افزود: اگر واحد تولیدی غیر مجاز در زمین کشاورزی ساخته شود جهاد کشاورزی می تواند درخصوص تغییر کاربری غیر مجاز برخورد کند اما درخصوص تولید غیر مجاز علی رغم اینکه غیر قانونی است جهاد کشاورزی نمی تواند برخورد کند.

رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح های سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه به علت فاصله نداشتن شهر مهاجران با شهرک صنعتی در حال پیگیری هستیم تا اقداماتی برای انتقال واحد های تولیدی خیار شور صورت گیرد، اظهار داشت: اساس صدور مجوز برای تولید خیار شور همانند سایر مجوز ها است.

نسرین بیاناتی با بیان اینکه در استان همدان ۶۴ واحد صنعتی تولید خیارشور فعالیت می کند، عنوان کرد: از این تعداد ۱۰ واحد در شهر مهاجران برای تولید خیار شور پروانه بهره برداری صنعتی دارند.

واحد صنعتی تولید خیار شور در استان همدان ظرفیت تولید ۳۹ هزار و ۵۰۰ تن خیار شور در سال را دارند

وی با بیان اینکه ۶۴ واحد صنعتی تولید خیار شور در استان همدان ظرفیت تولید ۳۹ هزار و ۵۰۰ تن خیار شور در سال را دارند، ادامه داد: این واحد ها برای ۵۳۸ نفر اشتغال ایجاد کرده است.

رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح های سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه در مهاجران تعداد زیادی از افراد به صورت مشاغل خانگی اقدام به تولید خیار شور می کنند، عنوان کرد: تعداد مجوز مشاغل خانگی شوریجات و ترشیجات در استان همدان ۱۱۶ مورد است که از این تعداد ۷۹ مورد شهرستان بهار و ۲۴ مورد در شهر مهاجران قرار دارد.

بیاناتی با اشاره به اینکه عده ای به صورت غیر قانونی خیار شور تولید می کنند و اگر این افراد برای مجوز در چها چوب های جهاد کشاورزی قرار گیرند جهاد کشاورزی می تواند نظارت داشته باشد، ادامه داد: مهاجران از شهرهایی است که مردم آن در گذشته به شغل دیگری مشغول بودند اما به دلیل مشکلات به سمت تولید خیار شور رفتند و اگر برای مردم این شهر بحث کم آبی و مشکلات آن مطرح شود مسئله اشتغال در مهاجران زیر سئوال می رود.

وی با بیان اینکه مصرف آب در تولید خیار شور بستگی به میزان و حجم تولید دارد، عنوان کرد: تولید خیار شور در دو یا سه ماه صورت می گیرد و این تولید نیز با توجه به حجم تعیین شده در پروانه بهره برداری است.

رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح های سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه برای مثال فردی می خواهد ۳۰ تن خیار شور در سال تولید کند که با توجه به حجم تولید مصارف آب شرب و غیره به صورت درصدی در نظر گرفته می شود، ادامه داد: برای دادن مجوز به واحد های جدید از اداره آب استعلام گرفته می شود و در صورتی که اداره آب بتواند آب مورد نیاز واحد را تامین کند مجور داده می شود.

نسرین بیاناتی با بیان اینکه تولید خیارشور به صورت فصلی انجام می شود و شش ماه از سال مصرف آب به علت تولید خیار شور بالاست، بیان کرد: در شش ماه دوم مصرف آب کمتر می شود و بیشتر مصرف آب در بخش شرب و بهداشتی و بسته بندی است.

برآیند اظهارات مسئولان به این نقطه می رسد که بسیاری از واحدهای تولید خیارشور حتی بدون مجوز مشاغل خانگی فعالیت می کنند و به نظر می رسد ابزار نظارتی برای برخورد با این واحدها وجود ندارد.

از سوی دیگر مسئولان امر در حوزه کشاورزی فعالیت این واحدها را در راستای اشتغالزایی ضروری می دانند در حالیکه با توجه به بحرانی شدن وضعیت منابع آبی باید ضمن اولویت بندی، شرایط کنونی برای ادامه کار این واحدها را ملاک قرار داد.

به هر روی کارگاه های غیر مجاز تولید خیارشور با توجه به اینکه مجوزی ندارند تا در چهارچوب قوانین فعالیت کنند به معضلی برای شهر مهاجران تبدیل شده اند و دستگاه های نظارتی نیز از این مسئله مهم که در شرایط بحرانی آب می تواند وضعیت را برای شهر مهاجران بحرانی تر کند غافل مانده اند حال آنکه نباید به بهانه ایجاد اشتغال، خسارات دیگری به بار آورد.